Ένας ποδοσφαιριστής για να φτάσει σε υψηλό επίπεδο απόδοσης χρειάζεται να ακολουθήσει μια μακροχρόνια προπονητική διαδικασία, κατά τη διάρκεια της οποίας εμπλέκονται πολλοί παράγοντες.
Οι παράγοντες αυτοί έχουν σχέση με τον ίδιο τον παίκτη, τον προπονητή, την προπόνηση που ακολουθεί, το σωματείο, την ομοσπονδία και το περιβάλλον όπου ζει (οικογένεια, φίλοι, σχολείο,κ.ά.)
Η συμμετοχή στη διαδικασία αυτή αρκετών μηχανισμών και η αναγκαιότητα ενεργοποίησης αρκετών φορέων προϋποθέτουν την ύπαρξη και λειτουργία ενός συγκεκριμένου αθλητικού συστήματος χωρίς την ύπαρξη του οποίου το «χτίσιμο» ενός παίκτη με υψηλές προδιαγραφές παρουσιάζει αρκετές αδυναμίες.
Το σύστημα αυτό πρέπει να εφαρμόζεται σε εθνικό επίπεδο και να εκπορεύεται από την πολιτεία (ΓΓΑ).
• Η εξειδίκευση και υλοποίηση του στο ποδόσφαιρο πραγματοποιείται από την οικεία ομοσπονδία (ΕΠΟ), μέσω των τοπικών ενώσεων και των σωματείων.
• Οι βασικές συνιστώσες αφορούν στην έγκαιρη και συστηματική ανίχνευση-ανεύρεση και επιλογή των αθλητικών ταλέντων και στην αξιοποίηση τους.
Η ΣΧΟΛΗ ΤΟΥ AJAX AMSTERDAM
• Στην Ευρώπη κανένας άλλος σύλλογος δεν παρουσιάζει τόσα πολλά ταλέντα για την πρώτη του ομάδα, όπως ο AJAX με ευρωπαϊκή και διεθνή καριέρα.
• Συνεχώς, εμφανίζονται νέα πρόσωπα από τα ποδοσφαιρικά «αποθέματα»των ταλέντων.
ΣΤΟΧΟΣ & ΑΝΑΓΚΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
• Που βρίσκεται το μυστικό αυτής της αποτελεσματικότητας στην παραγωγή ταλέντων;
• Ποιες απαιτήσεις τίθενται στα ταλέντα τα οποία θέλουν να παίξουν στην ομάδα του AJAX;
• Ποια είναι τα κατάλληλα προγράμματα εκπαίδευσης των ταλέντων ανάλογα με την ηλικία;
• Πώς είναι οργανωμένο το σύστημα αναζήτησης ταλέντων;
• Ποια στοιχεία συντελούν στο να παραμένει αναλλοίωτο το στυλ του AJAX, πάνω στο οποίο προσαρμόζεται το πρόγραμμα εκπαίδευσης των νέων ταλέντων;
ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΣΤΟ ΣΥΛΛΟΓΟ
• Κάθε παίκτης, στα τμήματα υποδομής του AJAX, κρίνεται κάθε χρόνο.
• Από τα 160 παιδιά κατά μέσο όρο τα 30 απομακρύνονται στο τέλος κάθε περιόδου.
• Αυτό αποτελεί μια σκληρή, αλλά όσο είναι δυνατόν, καθαρή και αντικειμενική διαδικασία επιλογής.
• Για να διαμορφωθεί μία σφαιρική άποψη για κάθε παίκτη, γίνονται διαρκώς συναντήσεις και ανταλλαγές πληροφοριών μεταξύ των υπευθύνων.
• Ένα σημαντικό μέρος της διαδικασίας είναι η επικοινωνία με τους γονείς, οι οποίοι ενημερώνονται για τις αδυναμίες των παιδιών τους, προκειμένου να μπορέσουν να τα βοηθήσουν.
ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΑΛΕΝΤΩΝ
• Ο τρόπος εργασίας στον AJAX έφερε αποτελέσματα αφού περισσότεροι από 70 ποδοσφαιριστές είναι επαγγελματίες στην Ολλανδία ή στο εξωτερικό και πολλοί από αυτούς είναι κορυφαίοι στο χώρο τους.
• Για να διατηρηθεί αυτό το υψηλό επίπεδο εργασίας και να υπάρξει βελτίωση στο μέλλον σε επιμέρους τομείς, έχουν θεσπιστεί διάφορα κριτήρια επιλογής ταλέντων:
• Τεχνική: Να «επιβάλλεται» ο ποδοσφαιριστής στην μπάλα, σε όλες τις καταστάσεις.
• Ποδοσφαιρική «Ευφυΐα» (πρόβλεψη, προαίσθηση):
Να χαρακτηρίζεται από διάθεση για συνεργασία και να επιλεγεί λύσεις ανάλογα με την περίπτωση, μη αναμενόμενες από τον αντίπαλο.
• Προσωπικότητα:Να είναι ανοιχτός χαρακτήρας, να επικοινωνεί με τους συμπαίχτες, να μπορεί να αναλαμβάνει ηγετικό ρόλο. Ακόμα, να επιδεικνύει θάρρος, θρασύτητα, να συνεργάζεται με τους υπόλοιπους πειθαρχημένα.
• Ταχύτητα:Ταχύτητα εκκίνησης, ταχύτητα δράσης, ταχύτητα σε μεγαλύτερες αποστάσεις.
• Οι ανιχνευτές ταλέντων λαμβάνουν κατά πρώτο λόγο υπόψη τους την προσωπικότητα, ευφυΐα και ταχύτητα, επειδή αυτά τα στοιχεία είναι πιο δύσκολο να επηρεαστούν από τη διαδικασία εκπαίδευσης.
• Αντίθετα, οι τεχνικές ικανότητες με σωστές διαδικασίες εκμάθησης και συγκεκριμένους στόχους είναι δυνατό να βελτιωθούν.
ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΑΠΟΔΟΣΗΣ
• Δύο φορές το χρόνο (Δεκέμβριο-Απρίλη) πρέπει τα ταλέντα, παρουσία των γονέων,να δώσουν εξετάσεις στις επιδόσεις τους.
Υποδοχή μπάλας, ντρίμπλα, μεταβίβαση,προσποιήσεις, σουτ στο τέρμα (ακρίβεια), ταχύτητα δράσης, επιθετική κεφαλιά, αξιοποίηση ευκαιριών για γκολ, σέντρες, ταχύτητα κίνησης με μπάλα.
Παιχνίδι: υποστήριξη στην άμυνα, αμυντική κεφαλιά, διάφορα είδη τάκλινγκ, παρεμπόδιση της επιθετικής οργάνωσης των αντιπάλων. Διάθεση και ικανότητα για παιχνίδι συνδυασμών, παρατήρηση χώρου, αίσθηση χρόνου για αλλαγή θέσεων.
Αξιολόγηση της αθλητικής κατάστασης.
- Ικανότητα εκκίνησης, ταχύτητα 10μ.
- Επιτάχυνση, 10-30μ.
- Αντοχή, αλτικότητα, επιδεξιότητα, ικανότητα αντοχής σε μονομαχίες.
Ισχυρή προσωπικότητα και (αρχηγική) ικανότητα καθοδήγησης.
Αγωνιστική διάθεση και συμμετοχή σε κοινωνική συμπεριφορά απέναντι σε συμπαίκτες, προπονητές, διαιτητές, αντιπάλους, ικανότητα μάθησης και αφομοίωσης με εξωτερική πίεση.
Άλλα κριτήρια:
ποδοσφαιρική δημιουργικότητα, υπακοή στους στόχους της ομάδας, χρήση δύο ποδιών, ψυχραιμία, σεμνότητα.
ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΙ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ
Το σχολείο έχει μεγάλη σημασία για την ποδοσφαιρική εκπαίδευση των νέων.
• Αν οι παίκτες απουσιάζουν σε διεθνή παιχνίδια για αρκετό καιρό, συμμετέχει στην αποστολή σύμβουλος σπουδών,ο οποίος δίνει εργασίες στα παιδιά, ώστε να μην υστερούν έναντι των άλλων συμμαθητών τους.
ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗΣ ΤΑΛΕΝΤΩΝ
Η μέση διάρκεια εκπαίδευσης ανέρχεται στα 12 χρόνια. Γι’ αυτό η ανίχνευση των ταλέντων αρχίζει αρκετά νωρίς.
• Οργανώνονται ημέρες προπόνησης για παιδιά ηλικίας 8-9 ετών για μια πρώτη επαφή με τα ταλέντα.
• Πραγματοποιούνται, ακόμη, κάθε βδομάδα 30 συναντήσεις με ταλέντα σε απόσταση 80-90 χλμ. γύρω από το Άμστερνταμ.
Κανένας σύλλογος δεν μπορεί να δημιουργήσει σωστή υποδομή αν δεν επιχειρήσει τη σύνδεση των τμημάτων υποδομής με την επαγγελματική ομάδα.
• Η οργάνωση του τμήματος υποδομής ανατίθεται σε ειδικούς, υπό την εποπτεία της διοίκησης και του προπονητή της επαγγελματικής ομάδας.
Οι προπονητές δεσμεύονται με μακρόχρονα συμβόλαια για την ορθότερη εκπόνηση, εφαρμογή και ολοκλήρωση των περιεχομένων εκπαίδευσης.
• Υφίσταται μαζική επιλογή για την ανεύρεση ταλαντούχων ποδοσφαιριστών, ενώ όλες οι υπευθυνότητες αξιολογούνται ενδιάμεσα με τη βοήθεια ενός συντονιστή των τμημάτων, ενός μάνατζερ και ενός γραμματέα.
Η ειδικά σιαμορφωμένη Αρένα-Ράμπα του Άγιαξ για την εκγύμναση των ποδσφαιριστών
ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ ΝΕΩΝ ΣΤΗΝ ΒΡΑΖΙΛΙΑ
• Η Βραζιλία είναι η 5η σε πληθυσμό χώρα στον κόσμο.
• Έχει 150εκ. κατοίκους, ενώ σχεδόν το 50% είναι κάτω των 20 ετών.
• Το ποδόσφαιρο δεν αποτελεί μόνο το πρώτο άθλημα, αλλά και το πάθος των Βραζιλιάνων.
• Δεν υπάρχει χωριό χωρίς γήπεδο και δεν περνά μέρα χωρίς να παιχτεί ποδόσφαιρο.
ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΣΧΟΛΩΝ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟΥ
• Από 6 ετών τα παιδιά μπορούν να συμμετέχουν σε οργανωμένα τουρνουά σε κλειστά γήπεδα, ενώ από τα 10 χρόνια εντάσσονται στο οργανωμένο ποδόσφαιρο των συλλόγων.
• Στους κλειστούς χοίρους παίζουν 5x5 με μικρές μπάλες σε γήπεδο διαστάσεων χάντμπωλ, με διεξαγωγή κανονικού πρωταθλήματος.
Σχολές ποδοσφαίρου έξω από τους συλλόγους
• Ιδρύονται από μεγάλες εταιρίες και στηρίζονται οικονομικά από αυτές (π.χ. McDonalds). Oι γονείς οφείλουν να πληρώνουν μηνιαία κάποιο αντίτιμο.
• Μεγάλοι παίχτες του παρελθόντος ιδρύουν σχολές (π.χ. ο Zico το 1994 δίνοντάς της το όνομα του).
• Στις περισσότερες περιπτώσεις η παραλία είναι ο κυριότερος χώρος προπόνησης
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΑΛΕΝΤΩΝ
• Πραγματοποιείται κύρια μέσα από προπονήσεις δοκιμών, οι παίκτες δοκιμάζονται για μία εβδομάδα από το σύλλογο.
• Στους μήνες Φεβρουάριο έως Μάιο δοκιμάζονται περίπου 3500 παίχτες στην Atletico Mineiro και περίπου 5000 στην Flamengo...
ΣΗΜΕΙΑ ΠΟΥ ΧΡΗΖΟΥΝ ΠΡΟΣΟΧΗΣ
• Σε κάθε προπόνηση ο τερματοφύλακας προπονείται ατομικά από τον ειδικό προπονητή.
• Οι παίχτες όλων των τμημάτων δείχνουν έντονη διάθεση για συμμετοχή, ακόμη και σε σκληρή προπόνηση φυσικής κατάστασης χωρίς μπάλα.
• Ιδιαίτερα προικισμένοι παίχτες έχουν τη δυνατότητα να περάσουν στην επόμενη κατηγορία, π.χ 2-3 έφηβοι αγωνίζονται πάντα με την ομάδα των νέων.
• Μετά τα παιχνίδια της Κυριακής οι αναπληρωματικοί επαγγελματίες «συγκρούονται» σε παιχνίδι προπόνησης με τους ελπιδοφόρους νέους.
•Κάθε χρόνο 3-5 νέοι γίνονται μέλη της επαγγελματικής ομάδας. Από τους 30 ποδοσφαιριστές της Flamengo το 1994, οι 24 ήταν από τη δική της ομάδα νέων.
• Τα μαθήματα για τους εκπαιδευόμενους έφηβους και νέους γίνονται το απόγευμα, αφού το πρωί διεξάγεται προπόνηση.
ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΑΙΚΤΩΝ (8--12 ΕΤΩΝ)
6 Περιοχές εξάσκησης:
• Τεχνική
• Τακτική
• Ειδικές γνώσεις
• Αντοχή–δύναμη
• Ανάπτυξη της προσωπικότητας
• Ετοιμότητα μάθησης–παρακίνηση
ΥΠΟΔΕΙΞΕΙΣ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ
• Καλή χρήση της μπάλας σε γρήγορο ρυθμό, με πίεση αντιπάλου σε σύνθετες καταστάσεις παιχνιδιού.
• Χρήση δύο ποδιών για μεταβίβαση σουτ με το εσωτερικό/εξωτερικό μετατάρσιο (κουντεπιέ), τόσο συρτά όσο ψηλά σε μικρές και μεγάλες αποστάσεις.
• Υποδοχή της μπάλας με όλα τα επιτρεπόμενα μέρη του σώματος.
• Έλεγχος και χρήση της μπάλας με όλα τα επιτρεπόμενα μέρη του σώματος.
• Στοχευμένες σέντρες και μεταβιβάσεις σε συμπαίκτες που κινούνται μπροστά στο τέρμα.
• Βασική τεχνική της κεφαλιάς χωρίς αντίπαλο.
• Εξέλιξη μιας «ατομικής» προσποίησης για αποφυγή αντιπάλου.
• Εκμάθηση τεχνικών αποφυγής του αντίπαλου.
• Κάλυψη της μπάλας από τον αντίπαλο.
• Πλάγια επαναφορά.
• Εκτέλεση πέναλτι.
• Ξεμαρκάρισμα, κίνηση στον κενό χώρο για να δεχθεί μεταβίβαση.
• Αίσθηση του χώρου, καλός καταμερισμός του χώρου με ιδανική κάλυψη σε μήκος και σε πλάτος.
• Συμμετοχή σε άμυνα–επίθεση.
• Οργάνωση τεχνητού οφ-σάιντ.
• Προσφορά για να δεχτεί μεταβίβαση.
• Σωστή συμπεριφορά της θέσης που αγωνίζεται.
• Εκμάθηση των απαιτήσεων και άλλων θέσεων.
• Δυνατότητα αλλαγής θέσεων με συμπαίκτη όσο χρειάζεται στο παιχνίδι.
• Βελτίωση της ικανότητας για παρατήρηση σε όλο το γήπεδο.
• Ικανότητα σωστής επιλογής (συλλογική ή ατομική προσπάθεια) ανάλογα με τη φάση του παιχνιδιού.
• Μαρκάρισμα από την εσωτερική πλευρά.
• Επίθεση και κάλυψη του επικίνδυνου αντιπάλου.
• Αυτοί είναι οι στόχοι εκπαίδευσης σε τεχνικό-τακτικό επίπεδο για τέσσερα χρόνια, πριν ο παίχτης αφήσει την Ε για να περάσει στην κατηγορία D.
ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ
• Εκμάθηση κανονισμών.
• Φροντίδα των ποδοσφαιρικών παπουτσιών.
• Εισαγωγή στη φιλοσοφία του συστήματος που αγωνίζεται ο AJAX.
• Φροντίδα του σώματος.
• Βασικοί κανόνες διατροφής (φαγητά&ποτά) σε σχέση με την προπόνηση και τον αγώνα.
ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΑΝΤΟΧΗ––ΔΥΝΑΜΗ
•Ανάπτυξη μιας σωστής τεχνικής τρεξίματος.
• Βελτίωση της νευρομυϊκής συναρμογής με δρομικές ασκήσεις (ο Laszlo Jambor εκτελεί με τους παίχτες 8-12 ετών μια προπόνηση την εβδομάδα με τρέξιμο για την ανάπτυξη της αερόβιας αντοχής).
• Εκμάθηση της τεχνικής του άλματος με ένα και δυο πόδια.
• Διατήρηση και βελτίωση της ευκινησίας-ευλυγισίας.
• Βελτίωση του επιπέδου δύναμης με συνασκούμενο (το σώμα του συμπαίκτη αποτελεί την αντίσταση).
• Τάκλινγκ με γλίστρημα.
• Εκκινήσεις προς όλες τις κατευθύνσεις.
• Σωστή διεκδίκηση της μπάλας με τη χρήση του ώμου προς ώμο.
• Εκμάθηση της σωστής συμμετοχής στη μονομαχία.
ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ
• Εκμάθηση της σωστής αθλητικής συμπεριφοράς (fair play), σεβασμός του αντιπάλου.
• Κατανόηση των συμπαικτών, προπονητών, υπευθύνων της ομάδας.
• Αποδοχή προσώπων που αναλαμβάνουν ηγετικό ρόλο.
• Αποδοχή των αποφάσεων του διαιτητή.
• Αυτοκριτική της ατομικής απόδοσης και ανάλυση του ατομικού παιχνιδιού.
•Συμπεριφορά σύμφωνα με τους κανόνες του AJAX.
• Ανοιχτός χαρακτήρας.
• Κατανόηση του ότι το ποδόσφαιρο είναι ομαδικό άθλημα.
• Βελτίωση της ικανότητας για συγκέντρωση.
• Εκμάθηση και κατανόηση των αξόνων πάνω στους οποίους δημιουργείται μια ομάδα.
• Ανάπτυξη της υπευθυνότητας έναντι της ομάδας, στην προπόνηση και τον αγώνα.
• Γνώση του σώματος.
• Σωστή συμπεριφορά σε περιπτώσεις τραυματισμών.
ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ––ΑΝΕΥΡΕΣΗΤΑΛΕΝΤΩΝ
• Περιλαμβάνει εκείνα τα οργανωτικά μετρά με τα οποία πετυχαίνεται η έγκαιρη ανίχνευση-ανεύρεση των παιδιών που είναι κατάλληλα για την έναρξη συστηματικής προπόνησης με τελικό στόχο την υψηλή απόδοση.
• Η επιλογή των ταλέντων αναφέρεται στη διαδικασία επιλογής των ταλαντούχων παιδιών και στον προσανατολισμό τους σε συγκεκριμένο άθλημα
• Η αξιοποίηση των ταλέντων είναι συνθετότερη διαδικασία και έχει σχέση με όλα τα λαμβανόμενα οργανωτικά και διοικητικά μετρά, τους θεσμούς που δημιουργούνται, και τους φορείς που ενεργοποιούνται, ώστε τα ταλέντα που ανακαλύπτονται: να καθοδηγούνται στο καταλληλότερο γι’ αυτούς άθλημα.
- να φτάνουν στο μέγιστο δυνατό σημείο της απόδοσής τους κατά την ευνοϊκότερη περίοδο της ηλικίας τους
- να αναπτύσσουν πολύπλευρα την προσωπικότητά τους
- να διασφαλίζουν την απρόσκοπτη κοινωνική ένταξη και αποκατάσταση τους
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ & ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ
• Η επιλογή των ταλέντων αφορά στις διαδικασίες επιλογής των ταλαντούχων παιδιών και του προσανατολισμού τους σε ένα άθλημα.
• Για το σκοπό αυτό απαιτείται έγκαιρη ανίχνευση μεγάλου πληθυσμού παιδιών.
• Η επιλογή και ο καθορισμός των ταλέντων γίνεται με βάση τα κριτήρια (νόρμες) αξιολόγησης
ΕΠΙΛΟΓΟΣ.
Στο Παγκόσμιο ποδόσφαιρο κυριαρχούν διαφορετικές απόψεις για το πώς μπορεί να δημιουργηθεί η μεγάλη ομάδα.
Η πιο δαπανηρή, αλλά με γρήγορα αποτελέσματα είναι η αγορά ολοκληρωμένων ποδοσφαιριστών, χωρίς να παραβλέπεται ο κίνδυνος αποτυχίας στη συνεργασία πολλών κορυφαίων αθλητών με διαφορετικές ποδοσφαιρικές γνώσεις και ερεθίσματα.
Το ενδιαφέρον μας θα στραφεί στην άποψη που επενδύει στο χρόνο, που δημιουργεί τις συνθήκες και τις προϋποθέσεις για τη δημιουργία της μεγάλης ομάδας και περνά μέσα από τα τμήματα υποδομής των συλλόγων
Στόχος είναι να αναζητηθεί η διαδικασία, το «πώς» κάποιες ομάδες είναι σε θέση να δημιουργούν από τα ταλέντα που επιλέγουν, τους ικανούς εκείνους ποδοσφαιριστές, οι οποίοι θα οδηγήσουν την ομάδα σε δρόμους οικονομικής επιτυχίας και αθλητικής διάκρισης..
Φαμίσης Κωνσταντίνος
Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
ΤΕΦΑΑ,Τρίκαλα
sports-academies.gr/
