Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιείται απο το 1982, ο μεγάλος αριθμός των υποχρεώσεων και των καθηκόντων του προπονητή, απαιτεί μια πολυδιάστατη παιδεία, μια ιδιαίτερη ικανότητα και διάθεση για προγραμματισμένη και σοβαρή δουλειά. Ο προπονητής, εκτός απο τα καθήκοντα που ασκεί ως τεχνικός, υποδύεται και τον ρόλο του "σημαντικού άλλου".Οι ρόλοι αυτοί πηγάζουν απο τις πολλές αρμοδιότητες που έχει ως επικεφαλής μιας ομάδας ανθρώπων. Ο ρόλος του προπονητή είναι πολυδιάστατος και η φιλοσοφία του, τα πιστεύω του και η συμπεριφορά του, επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο ζωής των ατόμων που καθοδηγεί και ηγείται. Ο προπονητής θα πρέπει να βρεί την κατάλληλη ¨συνταγή¨ έτσι ώστε να παρακινεί τα παιδιά να διασκεδάζουν μέσα απο αυτό που κάνουν μετατοπίζοντας το επίκεντρο απο το αποτέλεσμα της μάθησης στη διαδικασία της μάθησης.
Στα διάφορα αθλήματα, ο προπονητής επωμίζεται αρκετους ρόλους
Δάσκαλος Ηθοποιός Δικαστής
Ψυχολόγος Οργανωτής Διπλωμάτης
Ηγέτης Γιατρός Ντετέκτιβ
Σύμβουλος Εμπνευστής Πειθαρχίας Παράδειγμα προς Μίμηση
Δεν υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ δασκάλου και προπονητή. Και οι δύο πρέπει να προετοιμάσουν κάποιους ανθρώπους, να τους παροτρύνουν και να τους δραστηριοποιήσουν. Ο προπονητής σύμφωνα με τον ρόλο του δασκάλου, πρέπει να διαδάξει στους αθλητές τα μυστικά του αθλήματος, τους τρόπους αθλητικής συμπεριφοράς, τις μεθόδους επικοινωνίας και τους τρόπους ψυχολογικής, πνευματικής και σωματικής ετοιμότητας. Η έννοια του προπονώ είναι αλληλένδετη με αυτή του διδάσκω.
Ο προπονητής πέρα απο την ιδιότητα του δασκάλου, πρέπει να είναι και καλός ψυχολόγος. Ηκατανόηση της προσωπικότητας του κάθε αθλητή, ο επηρεασμός της συμπεριφοράς του, η δυνατότητα αποτελεσματικής επικοινωνίας και η γνώση του εσωτερικού κόσμου των αθλητών απαιτούν την άμεση χρήση και βοήθεια των ψυχολογικών δεξιοτήτων του προπονητή που θα τον οδηγήσει στην καλύτερη συνεργασία και στη βελτίωση της ατομικής και ομαδικής απόδοσης.
Η δουλεία του προπονητή, όπως γνωρίζουμε, χαρακτηρίζεται από συνεχή λήψη αποφάσεων. Αυτός είναι που θα αποφασίσει για τη μέθοδο της προπόνησης, για τη στρατηγική κάθε αγώνα, για τους κανόνες μέσα στην ομάδα κλπ. Επειδή όμως οι αποφάσεις αυτές αφορούν κυρίως τις ενέργειες άλλων ατόμων και ιδιαίτερα των αθλητών, είναι πολύ σημαντικό να γίνονται αποδεκτές. Ο Chelladurai (1986), περιγράφει πέντε διαφορετικούς τρόπους (στυλ) λήψης αποφάσεων από τον προπονητή: 1)Αυταρχικό στυλ, 2)Αυταρχικό στυλ με πληροφόρηση, 3)Ατομικό συμβουλευτικό, 4)Ομαδικό συμβουλευτικό και 5)Δημοκρατικό. Η ικανότητα του προπονητή να σκέφτεται σωστά, να επιτυγχάνει αποτελεσματική επικοινωνία και να προβλέπει το μέλλον λαμβάνοντας διορθωτικά μέσα, του δίνουν την ονομασία του ηγέτη.
Ο Αισχύλος είπε «Πειθαρχία ευπραξίας γενέτειρα. Η πειθαρχία είναι μητέρα της προκοπής». Ο προπονητής κάθε μέρα στην προπόνηση αντιμετωπίζει διαφορετικές προσωπικότητες, προσωπικότητες που πρέπει να τους διδάξει, να τους καθοδηγήσει και να επιβάλει τον ανάλογο βαθμό πειθαρχίας. Πειθαρχία ως προς τον συμπαίχτη, ως προς τα ωράρια των προπονητικών μονάδων, ως προς τις αθλητικές και αγωνιστικές υποχρεώσεις κλπ. Μπορεί να παρομοιαστεί με τη λέξη σεβασμό, χαρακτήρα και ήθος. Διότι για να γίνει κάποιος αθλητής, μεγάλος παίχτης, δεν αρκεί να παίζει μόνο σωστά. Πρέπει να διαθέτει ανάλογο ήθος, ευπρέπεια και σεβασμό προς όλα τα μέλη της ομάδας.
Πολλές είναι οι περιπτώσεις μέσα στην ομάδα όπου δημιουργούνται καταστάσεις για τις οποίες πρέπει κάποιος να λάβει σκληρές αποφάσεις. Ένας άλλος ρόλος λοιπόν του προπονητή, είναι ο ρόλος του δικαστή. Προβλήματα πειθαρχίας, απρεπούς συμπεριφοράς, αρνητικής διάθεσης, μειωμένης εσκεμμένα προσπάθειας και παραβάσεις του εσωτερικού κανονισμού, πρέπει να τιμωρούνται αφού βέβαια κριθούν δίκαια από τον προπονητή. Αυτόματα του απονέμεται και ο τίτλος του διπλωμάτη, αφού πρέπει να κρίνει σωστά, να αξιολογήσει ορθολογικά τις δύσκολες περιστάσεις και να δώσει λύσεις και απαντήσεις στις διάφορες καταστάσεις κρίσης, αντιπαραθέσεων και συγκρούσεων μεταξύ των μελών της ομάδας. Η διπλωματική του ικανότητα του επιτρέπει να ελίσσεται αποτελεσματικά, να επικοινωνεί και να λαμβάνει αποφάσεις που έχουν να κάνουν όχι μόνο με τους αθλητές, αλλά και με τους συνεργάτες του, το προσωπικό, τους διοικούντες, τους διαιτητές και το φίλαθλο κοινό.
Πολύ συχνά οι αθλητές αντιμετωπίζουν αγωνιστικά προβλήματα (μειωμένη απόδοση, λανθασμένες επιλογές), προσωπικά προβλήματα (οικογένεια, σχέσεις, οικονομικά) και ψυχολογικά προβλήματα (τραυματισμοί, πίεση, στρες). Ο προπονητής με την ιδιότητα του συμβούλου, πρέπει να εντοπίζει τα προβλήματα και να βοηθά στην άμεση και αποτελεσματική τους λύση δίνοντας τις ανάλογες συμβουλές και οδηγίες. Η σωστή καθοδήγηση και η αποτελεσματική συμβουλευτική ικανότητα θα έχουν θετικές επιπτώσεις στους αθλητές και θα συμβάλουν στην υλοποίηση των στόχων της ομάδας.
Η ομάδα πρέπει να παίξει παιχνίδι το Σάββατο – Δύο βασικοί αθλητές είναι άρρωστοι και κάποιοι άλλοι πρέπει να πάρουν τη θέση τους – Οι αντίπαλοι φορούν το ίδιο χρώμα στολής με μας – κλπ. Η ικανότητα της οργάνωσης είναι σημαντική και θεωρείται απαραίτητη για τον προπονητή, η οποία αποτελεί χαρακτηριστικό όλων των θεωρούμενων πετυχημένων προπονητών. Μέσα από τη σωστή οργάνωση, θα υλοποιηθεί ένα νοικοκύρεμα της ομάδας στο οποίο όλα τα μέλη της θα γνωρίζουν τα καθήκοντα, τις αρμοδιότητες, τις υποχρεώσεις και τους ρόλους τους.
Ο προπονητής λοιπόν, σύμφωνα με τον Anshel (1990), πρέπει να είναι πάντοτε ειλικρινής, να μην παίρνει αμυντική στάση, να είναι συνεπής, να προσπαθεί να κατανοήσει τα συναισθήματα των άλλων, να μην γίνεται σαρκαστικός και ο έπαινος και η κριτική του να απευθύνονται στην συμπεριφορά και όχι στο άτομο.
Όλα τα μοντέλα που αφορούν το ρόλο τους προπονητή, τον χαρακτηρίζουν ως ειδικό που με γνώμονα τις ικανότητες και τις γνώσεις του, έχει καθήκον αφενός να αντιμετωπίζει όλες τις δυσκολίες που μπορεί να προκύψουν κατά τη διάρκεια της επίτευξης του στόχου και αφετέρου να μετατρέπει τη θεωρία σε πράξη με την εφαρμογή της τόσο στην προπόνηση, όσο και στον αγώνα. Βάση της μεσολάβησης είναι η επικοινωνία, που σχετίζεται με το γεγονός ότι οι παίχτες κατανοούν ότι τα περιεχόμενα και η μεθοδική που υπαγορεύει ο προπονητής είναι κατάλληλα για την επίτευξη των στόχων τους.
nohrak.com
